In de Provincie Overijssel worden momenteel meerdere projecten uitgevoerd rondom de circulaire economie. Op deze pagina hebben we een selectie van de Overijsselse projecten weergegeven waarbij de arbeidsmarkt in relatie tot de transitie naar een circulaire economie een rol speelt*. 

* Peilmoment overzicht projecten: februari 2023

WaardeRing is ook betrokken bij Dutch Circular Polymer Valley (DCPV). WaardeRing is gestart in 2019 en DCPV in 2021. Cibap is een partner van WaardeRing. Verder zijn er samenwerkingen met het Deltion. Systeemdenken werd erg belangrijk gevonden, maar valt in de praktijk soms tegen. Dan wordt er een materialenbibliotheek gebouwd bijvoorbeeld, maar met nieuwe materialen. Bewustzijn is ook een belangrijke competentie, waar WaardeRing aan bijdraagt.

Het project Fieldlab Circulaire Innovaties in de Maakindustrie (CIM) is bedoeld om opdrachtgevers hun vraagstuk bij scholen neer te leggen zodat de studenten hiermee aan de slag kunnen gaan. Er wordt samengewerkt met onderzoekers van de betrokken lectoraten. Er wordt intensief samengewerkt met het Saxion Smart Solutions Semester, een onderwijsvorm van een half jaar waar studenten van verschillende opleidingen samen in interdisciplinaire projecten aan teogepaste projecten. 

Binnen het project Infra Future Labs van Pioneering, wordt gewerkt aan een toolbox voor ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden. Met deze toolbox worden deze partijen geholpen met het realiseren van circulariteit binnen hun bedrijf, overheid of onderwijs. Pioneering is daarnaast ook veel betrokken bij het Smart Solutions Semester van Saxion Hogeschool, waar systeemdenken in verweven zit. Dit project draagt bij aan pro-activiteit, daadkracht, resultaatgerichtheid, het kunnen verbinden van partijen, het vermogen om te netwerken en het werken op een teamniveau.

SmartCirculair kent twee ontwerp challenges. De bouwontwerpchallenge is gestart in 2018 en de energieontwerpchallenge in 2020. Aan de challenge doen de scholen Landstede, Deltion en ROC Twente mee. Vooruitdenken, systeemdenken, instrument denken zijn een onderdeel van de challenges. Ook onderzoeken is een belangrijke competentie, die niet vanzelfsprekend is voor studenten van het mbo.

Het project Adviseurs van de Toekomst kent verschillende thema's, waaronder circulaire economie. Aan dit thema doen normaliter leerlingen van het voortgezet onderwijs mee, maar dit kan ook uitgezet worden op mbo-niveau. 

Deelnemende leerlingen krijgen een opdracht uit hun eigen leefomgeving en over thema's die er voor hen en hun toekomst toe doen. Ze krijgen de ruimte om zelf initiatieven en beslissingen te nemen. Door zélf op onderzoek uit te gaan en echte experts te spreken, ontwikkelen ze een vakoverstijgende en onderzoekende houding. Aangezien het project zich nu nog richt op het voortgezet onderwijs, worden competenties als digitale vaardigheden laagdrempeliger behandeld, en ook het systeemdenken moet anders beoordeeld worden. 

Binnen vak Circulair Ontwerpen, onderdeel van de studie Industrieel Product Ontwerpen (IPO; Windesheim Hogeschool) wordt een cursus toegepast van Circo. Circo is een bedrijf dat zich inzet om andere productiebedrijven en creatieve professionals concreet aan de slag te gaan met circulair ontwerpen. Om deel te nemen aan deze cursus moeten de docenten vooraf ook een cursus volgen. 

Deze methode draagt bij aan systeemdenken, aangezien de studenten leren om in verschillende fasen van het ontwerpen in te grijpen voor circulariteit. Ook is er aandacht voor circulaire businessmodellen.

Circulair Ontwerpen is een keuzevak op het Deltion College binnen de studie Architectuur. Binnen dit vak kijken studenten welke materialen opnieuw gebruikt kunnen worden vooreen ontwerp. Mocht dit niet lukken, dan moeten de studenten de materialen zo ontwerpen dat deze wél circulair ingezet kunnen worden. Dit draagt bij aan de competentie systeemdenken.

Binnen het project Smart Tinylab is een project van het Saxion Enschede.  Door middel van theorie en projectwerkzaamheden vergaren de studenten kennis en competenties die nodig zijn bij circulaire toepassingen.

Er wordt voor het systeemdenken gebruik gemaakt van een W-model, waarbij het systeem in zijn geheel gemeten wordt op circulariteit. Het instrument denken wil Saxion vergroten door samen te werken met de provincie Gelderland. Studenten werken met technische tools, wat past bij digitale vaardigheden. De onderzoeken moeten een meerwaarde hebben (valorisatie) en ten slotte komen interpersoonlijke vaardigheden bij alle opleidingen terug.

Het Dutch Circular Polymer Valley is een initiatief van Polymer Science Park in samenwerking met Natuur en Milieu Overijssel, ROVA, Partners for Innovation en Lectoraat kunststoftechnologie Windesheim.

Studenten van Windesheim Hogeschool, Deltion en de Universiteit Twente doen mee aan dit project. Studenten op mbo-niveau worden ingezet voor practica, en op hbo- en wo niveau worden de studenten ingezet op onderzoek. Voor het onderzoek is verslaglegging een belangrijke competentie, terwijl communicatie op alle niveaus belangrijk wordt gevonden.

Polymer Science Park selecteert studenten vooral op basis van persoonlijkheid, terwijl ervaring in mindere mate een rol speelt. De boven genoemde competenties moeten aandacht krijgen in het onderwijs, want die zijn relatief lastig aan te leren. Vakinhoudelijke kennis is daarentegen een stuk eenvoudiger aan te leren

In dit project nemen studenten een gestandaardiseerde vragenlijst af binnen hun stagebedrijf. Er wordt vervolgens gekeken op welke vlakken de desbetreffende bedrijven bezig zijn met circulariteit, waarbij ook aandacht is voor systeemdenken en of de studenten over voldoende kennis beschikken voor de transitie.

Binnen Saxion Hogeschool is er een onderzoek geweest naar de doorlopende leerlijn voor de opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek en Bouw & Infra. Qua kennis draagt de leerlijn bij aan meer kennis over Building Information Modelling en het materialenpaspoort.

Proeftuinen Circulair Bouwen is een project van de Windesheim Hogeschool. Binnen dit project kunnen studenten en bedrijven gebruik maken van een ruimte om practica/experimenten uit te voeren. Met dit project leren de studenten om breder te denken en circulariteit te meten door middel van een kostenanalyse.

Het project Leren in de Werkplaats Wonen is van Windesheim Hogeschool. Er zijn twee minoren die plaatsvinden binnen dit project: Circular Housing en Future Citites.

Future Cities is meer gericht op duurzaamheid, waarbij circulariteit een onderdeel is. Via de Werkplaats kunnen opdrachtgevers hun vraagstukken bij studenten neerleggen. Samenwerken binnen de minors gebeurt veelal interdisciplinair en draagt op die manier bij aan systeemdenken. Studenten moeten creatief ontwerpen, flexibel zijn en ook holistisch kunnen denken. Bovendien moeten zij proactief en innovatief zijn. Bij digitale vaardigheden was te zien dat er altijd wel een student was, die hier beter in was en zo de groep goed kon meenemen