Doorrekening scenario’s arbeidsmarkt Zuid-Nederland
Het arbeidsmarktbeleid in de regio moet snel kunnen reageren op voor de arbeidsmarkt relevante veranderingen. Dit maakt inzicht nodig in de gevolgen ervan. Dat kan zowel vanuit het perspectief van cijfers als van arbeidsmarktknelpunten en de mogelijke specifieke oplossingsrichtingen. ENZuid heeft Panteia en Etil Research Group gevraagd om de impact van verschillende ontwikkelingen op het gebied van economie en arbeidsmarkt in de vorm van scenario's in kaart te brengen. Dit dashboard met gebruiksvriendelijke datavisualisaties geeft inzicht in de kwantitatieve resultaten van dit onderzoek (download hier het rapport).
Uitgangspunten scenario's
In het onderzoek hanteren we een drietal scenario's.
1. Basisscenario
Op 28 maart 2020 heeft het Centraal Planbureau scenario’s gepresenteerd voor de ontwikkeling van de economie. Gezien de huidige onzekerheden heeft het CPB niet één maar vier scenario’s gepresenteerd. Als basisscenario hebben we voor scenario 2 van het het CPB gekozen: het op één na gunstigste dat op het moment van de uitvoering van het onderzoek het meest plausibel was.
2. Scenario energietransitie
In het scenario energietransitie gaan we uit van een versnelde doorvoering van maatregelen op het gebied van de energietransitie.
3. Scenario technologie
In het scenario technologie gaan we uit van een versnelde invoering van nieuwe technologie op het vlak van digitalisering, automatisering en robotisering.
Voor een uitgebreidere beschrijving van de scenario's en de gehanteerde uitgansgpunten verwijzen we u door naar het onderzoeksrapport.
Oplossingsrichtingen
Op basis van de kwantitatieve inzichten kunnen een aantal aanbevelingen voor oplossingsrichtingen worden geformuleerd die in de Zuid-Nederlandse arbeidsmarkt een belangrijke rol spelen en om aandacht vragen. De regio's in Zuid-Nederland kunnen op basis hiervan het gesprek aangaan met elkaar en met de regionale stakeholders. Deze dialoog kan de basis vormen voor beleid om met de arbeidsmarktopgaven aan de slag te gaan.
Voor een beschrijving van de oplossingsrichtingen verwijzen we u door naar het onderzoeksrapport.
Methodiek
Uitgangspunten voor de prognoses zijn het CPB en aangepaste versies van de prognoses van PBL/ROA voor de energietransitie en Oxford/Deloitte voor de gevolgen voor banen van de technologische ontwikkeling. Met het PRISMA-model van Panteia zijn deze prognoses vervolgens per scenario sectoraal vertaald en geregionaliseerd naar ontwikkeling tot 2025 van toegevoegde waarde, werkgelegenheid, vacatures en werkloosheid. Etil heeft op basis van de door Panteia opgestelde ramingen een eerste doorkijk gegeven naar de effecten op het gebied van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in 2024. Als startpunt hebben we daarbij gebruik gemaakt van de door het ROA, binnen het project POA, in 2019 opgestelde prognoses.
Toegevoegde waarde (BRP)
Definitie
De waarde van alle geproduceerde goederen en diensten (de productiewaarde of output) minus de waarde van goederen en diensten die tijdens deze productie zijn opgebruikt (het intermediair verbruik). De toegevoegde waarde is daarbij uitgedrukt in basisprijzen, de prijzen zijn die door producenten zijn ervaren. Inbegrepen is de toegevoegde waarde van alle in Nederland opererende bedrijfseenheden, dus ook degenen die in buitenlandse handen zijn. Ook overheidsinstanties en andere niet-commerciële instanties behoren hiertoe. In de nationale rekeningen betekent 'bruto' vóór aftrek van het verbruik van vaste activa (afschrijvingen) en 'netto' na aftrek van het verbruik van vaste activa.
Bron: CBS, Panteia
Let op: de ontwikkeling van het BBP is voor alle scenario's hetzelfde. Binnen de alternatieve scenario's rekenen we met een andere groei van de werkgelegenheid per sector (scenario energietransitie) en met een andere groei van de werkgelegenheid per beroep (scenario technologie).
Werkgelegenheid
Definitie
Het aantal arbeidsplaatsen vanaf 1 uur per week.
LISA vraagt in de werkgelegenheidsenquête naar het aantal werkzame personen op vestigingsniveau. Aangezien een werkzame persoon bij meerdere vestigingen (van verschillende bedrijven/ondernemingen) werkzaam kan zijn, bijvoorbeeld wanneer iemand vier dagen in loondienst is en één dag actief is als zelfstandig ondernemer, geven de uiteindelijke werkgelegenheidstatistieken feitelijk inzicht in het totaal aantal bezette arbeidsplaatsen of banen.
Bron: LISA, Panteia
Vacatures
Definitie:
Het totaal van alle ontstane vacatures in een bepaalde periode en in een bepaald gebied.
Bron: Textkernel, CBS, Panteia
Werkloosheid
Definitie:
Personen met een leeftijd tussen de 15 en 74 jaar zonder betaald werk, die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn. Bij betaald werk gaat het om werkzaamheden ongeacht de arbeidsduur.
Bron: CBS, Panteia
Toekomstig arbeidsmarktperspectief naar opleiding (ITA)
Definitie:
Het toekomstig arbeidsmarktperspectief geeft de verhouding tussen aanbod en vraag in de prognoseperiode voor een opleidingstype weer. De vraag- en aanbodprognoses zijn gebaseerd op de actuele arbeidsmarktpositie van een opleiding. Als het arbeidsmarktperspectief van een opleiding slecht is, betekent dit dat er de komende jaren veel meer aanbod van nieuwkomers is dan baanopeningen. Hierdoor zal de arbeidsmarktpositie gaan verslechteren. Deze verslechtering kan een hogere werkloosheid betekenen, maar door aanpassingsprocessen op de arbeidsmarkt kan de verslechtering van de arbeidsmarktsituatie ook leiden tot het moeten aanvaarden van banen op een lager niveau, een lagere beloning en meer tijdelijke contracten. Omgekeerd zal een goed perspectief leiden tot een grotere kans op werk, maar ook tot een verbeterde positie op andere punten. Het toekomstig arbeidsmarktperspectief per opleidingstype wordt bepaald door middel van de Indicator Toekomstig Arbeidsmarktperspectief (ITA), die is gedefinieerd als de verhouding tussen enerzijds de verwachte arbeidsmarktinstroom van schoolverlaters en het aantal kortdurig werklozen en anderzijds de verwachte baanopeningen en de passieve substitutievraag. Naarmate de waarde van de indicator hoger is wordt het perspectief slechter.
Bron: ROA (POA), Panteia, Etil
Let op: als er geen resultaten zichtbaar zijn, is het aantal werkenden in de regio te klein om voor deze opleiding (subsector) betrouwbare uitspraken te kunnen doen.
Toekomstige knelpunten in de personeelsvoorziening naar opleiding (ITKP)
Definitie:
Als de vraag naar werkenden met een bepaalde opleidingsachtergrond groter is dan het aanbod kunnen knelpunten in de personeelsvoorziening voor werkgevers verwacht worden. Vergelijkbaar met de Indicator Toekomstig Arbeidsmarktperspectief (ITA) geeft de Indicator van de Toekomstige Knelpunten in de Personeelsvoorziening (ITKP) deze vraag-aanbod-spanning per opleidingstype aan. Verschil met de ITA is dat bij de ITKP de uitstroom van werkenden als gevolg van een krimpende werkgelegenheid is meegerekend in de vraag, omdat verwacht mag worden dat bij knelpunten in de personeelsvoorziening deze (gedwongen) uitstroom kan worden afgeremd of elders werk zou kunnen vinden. Naarmate de waarde van de indicator lager wordt, zijn de verwachte knelpunten groter.
Bron: ROA (POA), Panteia, Etil
Let op: als er geen resultaten zichtbaar zijn, is het aantal werkenden in de regio te klein om voor deze opleiding (subsector) betrouwbare uitspraken te kunnen doen.
