SCP: Kennisnotitie Lang leven ontwikkelen
Kennisnotitie Lang leven ontwikkelen
Een leven lang ontwikkelen (LLO) is een thema waar we veel informatie over krijgen: nieuwe regelingen, subsidies, kansen en dreigende tekorten op de arbeidsmarkt. De Kennisnotitie Lang Leven Ontwikkelen van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) benadert LLO vanuit een theoretisch perspectief: hoe leren mensen en wat zijn hiervoor de voorwaarden? Hieruit blijkt dat de huidige beleidsaanpakken onvoldoende aansluiten bij hoe mensen daadwerkelijk leren en keuzes maken. Het SCP beschrijft dat LLO meer is dan een individuele afweging van kosten en baten. Motivatie, sociale normen en het gevoel dat leren haalbaar is, spelen namelijk een doorslaggevende rol. Daarnaast benadrukt het rapport dat leren een levensloopopgave is, en dat succesvolle stimulering vraagt om ingrepen in onderwijs, arbeidsmarkt én organisatieculturen. In dit artikel zetten we de belangrijkste inzichten uit het rapport op een rij.
Belangrijktse inzichten
-
LLO wordt steeds urgenter door arbeidsmarktkrapte en technologische ontwikkelingen. De toenemende noodzaak om vaardigheden bij te werken komt door maatschappelijke opgaven (de zorg, het klimaat) en de snelle opkomst van technologie zoals generatieve AI. Hierdoor verandert werk sneller en neemt de vraag naar omscholing en bijscholing toe.
-
Beleidsinspanningen leiden nog niet tot hogere deelname aan LLO. Ondanks subsidies en stimulerende maatregelen, blijft de deelname aan formeel leren laag. Het SCP wijst erop dat beleid vaak uitgaat van een rationeel mensbeeld dat niet aansluit bij hoe mensen daadwerkelijk beslissen en handelen.
-
Gedrag, motivatie en leren worden sterk beïnvloed door psychologische factoren. De reasoned action approach laat zien dat gedragsovertuigingen, sociale normen en controleovertuigingen samen bepalen of mensen gaan leren. Mensen moeten willen leren, zien dat anderen leren én geloven dat zij het zelf kunnen organiseren.
-
Sociale normen zijn cruciaal voor een leercultuur. In veel organisaties is leren nog geen vanzelfsprekend onderdeel van werk. Normen binnen teams en organisaties bepalen sterk of medewerkers de ruimte voelen om zich te ontwikkelen. Waar een sterke leercultuur is, wordt leren zichtbaar, ondersteund en als normaal ervaren.
-
Niet iedereen is van nature gemotiveerd om te leren. Motivatie verschilt sterk per persoon en wordt al in de jeugd gevormd. Als kinderen weinig ruimte krijgen om interesses te verkennen, draagt dat later bij aan een minder sterke motivatie om te blijven leren. Leren leuk blijven vinden is dus geen vanzelfsprekendheid.
-
Mensen ervaren vaak te weinig controle om daadwerkelijk te gaan leren. Schaarste aan tijd, geld of mentale ruimte beperkt het doenvermogen. Veel mensen willen wel leren, maar vinden het te ingewikkeld om keuzes te maken of zich aan te melden. Laagdrempelige ondersteuning en succeservaringen vergroten de self-efficacy.
-
Leren wordt het meest kansrijk als het structureel wordt ingebed in de organisatie. Een periodieke "loopbaan-APK", transparante opleidingsmogelijkheden en wettelijke leertijd kunnen bijdragen aan structurele deelname. Het zichtbaar en gezamenlijk organiseren van leren binnen organisaties versterkt bovendien positieve sociale normen.
-
Voor omscholing zijn kleine stappen realistischer dan grote sprongen. Op basis van het sferische interessemodel laat het SCP zien dat mensen zich vooral succesvol omscholen naar nabijgelegen interessegebieden. De veronderstelling dat grote beroepswisselingen vanzelf ontstaan is onrealistisch; beleid moet rekening houden met deze psychologische afstand.
- Benieuwd naar meer cijfers over LLO in jouw provincie of regio? Zoals het aantal mensen dat deelneemt aan LLO en in welke beroepen LLO een grotere rol zal gaan spelen. Bekijk dan de verkenning Leven Lang Ontwikkelen van jouw provincie.
Kies je provincie
meer informatie?
Benieuwd naar het volledige rapport van SCP? Bekijk het via onderstaande link.
Kennisnotitie Lang leven ontwikkelen
