Belangrijke inzichten

• Het CPB heeft vier nieuwe scenario's gepubliceerd over de effecten van de hogere energieprijzen op de koopkracht van huishoudens. Deze scenario’s zijn naast het basisscenario, een scenario met lage energieprijzen, een scenario met hoge energieprijzen en een scenario met hoge energieprijzen tijdens een strenge winter.

• De invoering van het prijsplafond zal het risico op hogere energieprijzen voor de huishoudens beperken, maar de overheidsfinanciën zullen verslechteren. De koopkracht zal echter alsnog dalen omdat de inflatie hoger is dan de stijging van de cao-lonen.

• In het basisscenario zal de koopkracht in 2023 met 3,8% afnemen. Met lagere energieprijzen zal de koopkracht met 3,7% afnemen, vergeleken met 2022. Met hoge energieprijzen en gedurende een strenge winter zal de koopkracht met 4,0% afnemen.

• Er zijn verschillen ook tussen inkomensgroepen. Zo zullen de mensen met een lager inkomen en uitkeringsgerechtigden er in koopkracht op vooruit gaan. Dit komt met name doordat veel beleid gericht is op de lagere inkomens. Desalniettemin zal een derde van de huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum risico lopen op betalingsproblemen.

• Het prijsplafond is echter geen structurele oplossing en kent, naast de rekening voor de overheidsfinanciën, ook andere nadelen. Zo hebben niet alle huishoudens de compensatie nodig en zolang de marktprijs boven het prijsplafond ligt, is er een verminderde prikkel tot energiebesparing.

• Volgens het CPB kan structureel beleid zich het beste richten op verduurzaming en energiebesparing van huishoudens en bedrijven, en het faciliteren van omschakeling van bedrijfsmodellen die bij hogere energieprijzen niet langer rendabel zijn.