Economische updates CBS en CPB: hoe zit het in de regio?

Deze week zijn een tweetal belangrijke updates over de Nederlandse economie verschenen. Het CBS publiceerde gegevens over de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp) in het tweede kwartaal van 2019, terwijl het CPB de Augustusraming (concept Macro Economische Verkenning 2020) heeft gepubliceerd. Als regionaal arbeidsmarktplatform zijn we vooral geinteresseerd in de regionale arbeidsmarktsituatie, waar deze landelijke ontwikkelingen natuurlijk een grote invloed op hebben. In deze analyse staat de impact in Utrecht dan ook centraal. 

Landelijke updates kort samengevat
De Nederlandse economie groei in het 2e kwartaal van 2019 onafgebroken door. Dat is gelijk aan de groei in de twee voorgaande kwartalen. Ook de arbeidsmarkt blijft goed presteren, de spanning op de arbeidsmarkt is opgelopen naar een nieuw hoogtepunt: gemiddeld 93 vacatures per 100 werklozen. 
Economen hadden als gevolg van de tanende wereldhandel, de handelsoorlog tussen de VS en China, de dreigende brexit en de haperende Duitse economie op een achteruitgang van deze omvang gerekend. Deze 'gure wind' zorgt er wel voor dat de groei van de Nederlandse economie in 2020 terug valt tot 1,4%. De werkloosheid blijft laag in 2020, maar de werkgelegenheidsgroei vlakt flink af. Het omslagpunt van de conjunctuur ligt daarmee achter ons. 

Utrechtse arbeidsmarkt blijft goed presteren

In het 2e kwartaal van 2019 is het aantal werkzame personen in Utrecht met 7 duizend toegenomen tot 721 duizend. De groei van het aantal werkenden ten opzichte van het voorgaande kwartaal komt daarmee uit op 1,0 procent. In deze cijfers zijn zowel werknemers als zelfstandigen meegeteld. In een jaar tijd kwamen er 39 duizend banen bij, een toename van 5,7%. 
De Utrechtse groei van het aantal werkenden in het tweede kwartaal van 2019 kwam voor rekening van werknemers. Het aantal werknemers steeg met 11 duizend tot 599 duizend. Het aantal zelfstandigen daalde met 4 duizend en kwam uit op 122 duizend. 

Ook het aantal werklozen kende in Utrecht in het 2e kwartaal van 2019 een positieve ontwikkeling. Het aantal werklozen daalde met 2 duizend personen naar 23 duizend (werkloosheidspercentage 3,1%).  Het werkloosheidspercentage in Utrecht ligt iets onder het landelijke gemiddelde van 3,3%. In (vrijwel alle) provincies was er in het afgelopen kwartaal sprake van een afname van de werkloosheid. Vooral Groningen en Zuid-Holland kenden een relatief grote afname van de werkloosheid. In deze regio's ligt het niveau van de werkloosheid wel nog relatief hoog. 

Ruim een kwart bedrijven ervaart personeelstekort

Door de goede prestaties van de arbeidsmarkt is de spanning op de arbeidsmarkt sterk opgelopen. Dit is ook te merken bij de sentimenten van ondernemers. Vanaf 2014 is een duidelijke omslag in grootste belemmering van Utrechtse bedrijven te zien: van onvoldoende vraag naar een tekort aan arbeidskrachten. Aan het begin van het derde kwartaal van 2019 geeft ruim een kwart van de Utrechtse bedrijven (28,6%) aan last te hebben van een gebrek aan personeel. Vooral binnen de zakelijke dienstverlening, bouwnijverheid en ICT is de krapte in Utrecht groot. 

Conjunctuur over hoogtepunt heen

De economische voorspoed van de afgelopen jaren ging lange tijd vergezeld van een hoog vertrouwen bij Utrechtse ondernemers. Het ondernemersvertrouwen, de stemmingsindicator van het niet-financiële bedrijfsleven, in Utrecht kende in het eerste kwartaal van 2019 een behoorlijke afname van 4,5 procentpunt. De afgelopen kwartalen bleef het ondernemersvertrouwen in Utrecht redelijk stabiel. Ondanks het feit dat het ondernemersvertrouwen in Utrecht lager is dan een jaar geleden, bevindt het zich nog steeds op een hoog niveau (t.o.v. langjarig gemiddelde). 

Als we kijken naar het sentiment van Utrechtse ondernemers over het economische klimaat in de komende drie maanden dan zien we een duidelijk omslagpunt naderen.  Aan het begin van het derde kwartaal zijn nog maar net iets meer Utrechtse ondernemers dat aangeeft dat het economisch klimaat, voor de onderneming, zich in de komende drie maanden zal verbeteren, dan verslechteren. Dit beeld sluit aan bij de recente prognoses van het CPB: de vaart gaat uit de economische groei. 

Werkloosheid stijgt licht in 2020, maar blijft uitzonderlijk laag

In de prognoses van het CPB wordt in 2020 als gevolg van de groeivertraging een lichte stijging van de Nederlandse werkloosheid voorzien: een toename van 25 duizend werklozen. Het werkloosheidspercentage stijgt van 3,4% in 2019 naar 3,6% in 2020. De werkloosheid blijft daarmee uitzonderlijk laag. Het is dan ook de verwachting dat de spanning op de Nederlandse en Utrechtse arbeidsmarkt in 2020 iets terug zal lopen, maar nog steeds op een hoog niveau zal liggen.