Aantal ouderen gestegen, aantal jongeren daalt

Het aantal ouderen (65+) in de provincie stijgt al jaren. Het aantal jongeren (0 - 20 jarigen) daalt juist. Volgens de huidige prognoses van het CBS zullen er in Overijssel in 2030 net iets meer dan 250.000 jongeren zijn, tegenover ruim 278.000 ouderen. Dat is een flink verschil met de situatie in 1996, toen er nog bijna twee keer zo veel jongeren als ouderen waren Het voorspelde omslagpunt ligt in 2026, als er voor het eerst minderen jongeren als ouderen zijn. Deze 'vergrijzing' en 'ontgroening' hebben grote gevolgen voor het onderwijs, het meest direct voor het aantal leerlingen dat naar school gaat. 

Minder leerlingen, vooral op de middelbare school

Het aantal leerlingen dat binnen de provincie naar de basisschool gaat, daalt al bijna 10 jaar. Dit aantal is sinds 2009 met bijna 20% afgenomen, van bijna 125.000 toen, naar ruim 102.000 in 2018. Wel vlakt deze daling af, en zal na een voorspeld dieptepunt in 2026 het aantal leerlingen weer langzaam gaan groeien. Deze leerlingen stromen aan het einde van de basisschool bijna allemaal door naar een of andere vorm van voortgezet onderwijs.

Voor leerlingen op de middelbare school ligt dit anders. Het aantal leerlingen binnen het voortgezet onderwijs  is pas sinds afgelopen schooljaar begonnente dalen. Deze dalende trend zet die naar verwachting tot 2030 door. Volgens het prognosemodel van DUO zullen er in dat jaar ruim 62.000 leerlingen staan ingeschreven bij een middelbare school binnen de provincie Overijssel, tegenover ruim 75.000 nu. 

Medio vorig jaar was deze ontwikkeling al uitgebreid in de regionale media. 

Grote regionale verschillen

Het aantal leerlingen op de middelbare school neemt dus fors af. Als we echt ver vooruit kijken, naar 2037, dan zien we dat de daling in het aantal vo-leerlingen (in absolute aantallen) in de provincie Overijssel het sterkst is in gemeenten als Almelo (-2005), Hengelo (-1439)  en Zwolle (-1257)*. Alle gemeenten in Overijssel waar een hoofdvestiging van een middelbare school staat, krijgen te maken met een daling. 

Landelijk is het beeld dat vooral in de Randstad de daling wel meevalt. In de grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zal het aantal leerlingen juist stijgen. 

* Let op: het gaat om de voorspelde daling van het aantal leerlingen per hoofdvestiging (BRIN 4) van een school. De daling per gemeente is de optelsom van de voorspelde daling voor alle vestigingen, van alle scholen met de hoofdvestiging in deze gemeente. Het kan dus zijn dat de daadwerkelijke daling gespreid over een aantal buurgemeenten plaatsvind. De gemeenten zonder waarde hebben op moment van verschijning van dit artikel geen hoofdvestiging van een school, en staan daarom op 0. 

Regionale samenwerking als oplossing

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en de VO-raad vinden regionale samenwerking tussen schoolbesturen belangrijk. Door samen afspraken te maken kunnen scholen de gevolgen van de leerlingendaling beter opvangen. De mogelijke gevolgen liggen vooral op het terrein van onderwijskwaliteit, financiën, huisvesting en onderwijzend personeel. Medio juli 2019 zegde minister Slob 48 miljoen aan extra middelen toe voor scholen in krimpgebieden om goed met deze gevolgen om te kunnen gaan. 

Bronmateriaal & verder lezen:

Voortgangsrapportage over de leerlingendaling, aangeboden aan de Tweede Kamer door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Publicatie 12-06-2018. 

Informatiepagina van de rijksoverheid over de voorspellingen, gevolgen en maatregelen t.a.v. de leerlingendaling in het po, vo en mbo. 

Themapagina van de VO-raad over het belang van regionale samenwerking tussen schoolbesturen om de gevolgen van leerlingendaling op te vangen. Incl. dashboard van DUO. 

De referentieraming van OCW, waarin de scenario's voor groei- en krimp in leerlingen- en studentenaantallen voor het hele onderwijssstelsel zijn uitwerkt. Editie 2018.